Uszkodzony lub zapchany katalizator w aucie - co zrobić, czy można usunąć?

Katalizator to jeden z najbardziej podatnych na usterki elementów układu wydechowego pojazdów. Często uszkadza się lub traci drożność już przy przebiegach rzędu 150-200 tys. km, w zależności od konkretnego modelu samochodu. Jakie objawy daje niesprawny katalizator? Co zrobić w momencie jego awarii? Między innymi na te pytania odpowiemy poniżej.

Jaka jest funkcja katalizatora w pojeździe?

Katalizator to powszechnie używana nazwa konwertera katalitycznego, którego zadaniem jest wyłapywanie szkodliwych substancji, zawartych w spalinach pojazdów silnikowych. Jest on częścią układu wydechowego, umieszczoną zwykle tuż za kolektorem ssącym, blisko przedniej osi pojazdu. Element ten zbudowany jest z materiałów, które umożliwiają jego bardzo szybkie nagrzewanie się. Niektóre katalizatory osiągają temperaturę pracy na poziomie nawet 800 st. C. Jest ona niezbędna, aby wewnątrz elementu mogły zachodzić reakcje chemiczne, a konkretnie procesy redukcji i utleniania. Mają one na celu wyeliminowanie jak największej ilości szkodliwych dla środowiska tlenków azotu i tlenków węgla, a także węglowodorów.

Wspomniane reakcje nie mogłyby zachodzić, gdyby nie aktywna katalitycznie powłoka, pokrywająca porowatą strukturę w kształcie plastra miodu, umieszczona wewnątrz obudowy elementu. Powłoka ta zawiera w sobie pierwiastki takie jak pallad czy platyna, które oddziałując na szkodliwe dla środowiska substancje są w stanie rozłożyć je na nieszkodliwe lub mniej szkodliwe dla środowiska cząstki. Ze względu na obecność tych kosztownych pierwiastków, cena katalizatora jest zazwyczaj wysoka. Staje się to problematyczne w przypadku jego awarii.

Jakie są objawy awarii katalizatora?

Katalizatory montowane w pojazdach klasyfikowane są jako elementy eksploatacyjne. Oznacza to, że po pewnym czasie konieczna może okazać się ich wymiana. Producenci samochodów nie podają jednak konkretnych interwałów kilometrowych, po przekroczeniu których trzeba byłoby wymienić katalizator. Jest tak, ponieważ jest to kwestia ściśle uzależniona od wielu zmiennych, m.in. sposobu eksploatacji samochodu, jakości stosowanego paliwa czy stanu innych elementów układu wydechowego.

O tym, że katalizator w naszym pojeździe może być niesprawny świadczyć mogą objawy takie jak obniżenie mocy silnika, odgłos grzechotania dochodzący spod pojazdu, wzrost średniego zużycia paliwa czy zaświecenie się kontrolki silnika („check engine”). Kontrolka zaświeca się zazwyczaj przy jeździe z wysoką prędkością.

Katalizator podatny jest na uszkodzenia termiczne (wysoka temperatura), mechaniczne (zlokalizowanie pod spodem auta), ale najczęściej odnotowywanym przypadkiem jest utrata jego drożności, popularnie określana mianem zapchania. Gromadzące się cząstki będące efektem procesów spalania zmniejszają przepustowość katalizatora, przez co spaliny nie mogą swobodnie przedostawać się przez układ wydechowy.

Co zrobić w przypadku wystąpienia w pojeździe objawów, które mogą sugerować problem z katalizatorem? Wówczas warto zgłosić się do warsztatu samochodowego, który przeprowadzi profesjonalną diagnostykę pojazdu z wykorzystaniem testera diagnostycznego. Odczytane kody usterek pozwolą zweryfikować, czy przyczyną niepokojących objawów rzeczywiście jest katalizator. Dalszy krok to podniesienie auta na podnośniku i organoleptyczne sprawdzenie katalizatora pod kątem uszkodzeń. Niestety nie zawsze będzie to możliwe, gdyż katalizatory przeważnie umieszczane są w blaszanej obudowie. Ważnym elementem diagnostyki jest jednak sprawdzenie, czy katalizator na pewno znajduje się na swoim miejscu.

Czy można usunąć katalizator z samochodu?

Tu dochodzimy do ważnego i powszechnego problemu, jakim jest usuwanie katalizatorów z pojazdów. Praktyka ta związana jest z wysoką ceną katalizatorów na rynku wtórnym. Element ten niekiedy pada nawet łupem parkingowych złodziei. Często zdarza się, że kupując używany samochód, nowy właściciel nie jest świadomy, że z jego auta w przeszłości został wycięty katalizator. Bywa, że tego typu operacja nie pozostawia widocznych śladów – obudowa pozostaje na swoim miejscu.

Warto mieć świadomość, że usunięcie katalizatora z samochodu jest nielegalne. Mówi o tym artykuł 66. Kodeksu Drogowego. Operacja tego typu jest ingerencją w układ oczyszczania spalin, zatem pojazd bez katalizatora nie powinien przejść pozytywnie cyklicznego badania technicznego. Za brak katalizatora kierowca może także otrzymać mandat, jeżeli podczas kontroli drogowej funkcjonariusze policji przeprowadzą badanie czystości spalin, które wykaże nieprawidłowości.

Co zrobić w przypadku awarii katalizatora w pojeździe?

Katalizatora z pojazdu nie wolno wycinać, jak zatem poradzić sobie z jego awarią? Pomocą w takich sytuacjach służą warsztaty naprawcze. Te renomowane, jak np. należący do sieci Bosch Car Service, Auto Serwis Paczkowo, są w stanie zaproponować rozwiązania adekwatne do rodzaju usterki oraz stanu portfela klienta. Jeżeli katalizator pojazdu utracił drożność, niekiedy możliwe jest przywrócenie jego sprawności poprzez czyszczenie, przy użyciu środków chemicznych. W innych przypadkach konieczna zazwyczaj okazuje się wymiana elementu na nowy. Choć ceny katalizatorów rzeczywiście są wysokie, warto pamiętać o szerokiej ofercie części zamiennych na rynku wtórnym. Niezależni producenci często oferują do wielu modeli pojazdów katalizatory kilkukrotnie tańsze od tych, proponowanych przez autoryzowane stacje obsługi pojazdów.

Warto pamiętać o tym, że podstawą w przypadku awarii układów oczyszczania spalin pojazdów jest prawidłowa diagnostyka. Niekiedy objawy usterki, które można pomylić z niesprawnością katalizatora są powodowane przez nieprawidłową pracę jednej z sond lambda. Doświadczony mechanik bez trudu rozpozna różnicę, co jest kolejnym argumentem za udaniem się do profesjonalnego warsztatu.